Ana içeriğe atla

BİRİNCİ BEYLİKLER DÖNEMİ 1 (SALTUKLULAR-DANİŞMENDLİLER)

Bizi instagram adresimizden takip edebilirsiniz. "@tarihinicinden4" takip etmeyi unutmayın!!!
  Selçuklular zamanında Anadolu'ya gelenler arasında  çoğu Oğuz boylarına mensup aileler, irili ufaklı beylikler kurmuşlardır. Bu beylikler hem Anadolu'nun Hem de Türk-İslam medeniyetinin kurulması ve gelişmesinde önemli roller oynamışlardır.


SALTUKLULAR
   Malazgirt Zaferi'nden sonra, kurulan ilk Türk beyliği olarak kabul edilir. Saltuklular 1071-1202 tarihleri arasında, Erzurum merkez olmak üzere; Pasinler, Tercan, İspir, Oltu, Tortum, Bayburt ve civarında hüküm sürmüşlerdir.
   Beyliğin kurucusu Malazgirt savaşına katılmış olan Ebu'l Kasım Saltuk'tur. Büyük Selçuklu Devletine tabi olan beyliğin adı 1123 yılından itibaren kaynaklarda Saltukoğulları olarak geçer. Saltuk'un "bırakmak", "koyvermek" demek olan "Sal-" fiilinden -duk eki ile yapılmış bir ad olduğu anlaşılır. Dolayısıyla Salduk (Saltuk) "bıraktık" " koyverdik" manasına gelmektedir.
    Saltuk Bey'in ardından oğlu Emir Ali Erzurum beyi olmuştur (1102). Bu dönem Selçuklu tahtında mücadele vardır. Muhammet Tapar ve Berkyaruk taht için savaş halindeydi. Emir Ali, Muhammed Tapar'ın tarafındaydı.  Büyük Selçuklu sultanları arasındaki bu mücadeleden faydalanan Gürcüler, Pasin Ovası'na kadar ilerlediler. Saltuklu Emir Ali'nin de yer aldığı Selçuklu ordusu, Tiflis yakınlarında Gürcülere mağlup oldu (1121).
    Emir Ali'nin ölümünün ardından yerine kardeşi Ziyaüddin Gazi geçti. Artuklu Timurtaş, Ziyüddin Gazi'nin kızıyla evlenerek iki hanedan arasında akrabalık bağı kurdu. Ziyaüddin Gazi 1132 senesinde ölünce yerine yeğeni İzzeddin Saltuk geçti. İzzeddin Saltuk zamanında Saltuklu toprakları, Tercan'dan başlayıp Erzurum, Bayburt, Avnik, Oltu gibi şehir ve kasabaları içine almaktaydı. İzzeddin Saltuktan sonra yerine oğlu Nasirüddin Muhammed geçti. Bu dönemde Gürcüler Erzurum'a kadar geldiler. Gürcüler ve Saltuklular arasında iki gün süren mücadeleden sonra Gürcüler ganimetleri alarak şehri terk etti.
     Nasirüddin Muhammed ölünce beyliğin başına kız kardeşi Mama Hatun geçti (1191). Ancak Malazgirt Kale kuşartmasında Eyyûbiler'e yardım ettiği gerekçesiyle tahttan indirildi ve yerine oğlu Melikşah geçti. Anadolu Selçuklu Sultanı II. Süleymanşah 1202 senesinde Gürcistan seferine çıktı. 25 Mayıs 1202'de Erzurum önlerine gelen Süleymanşah, kendisini karşılamaya gelen Saltuklu beyi Melikşah'ı yakalatıp hapsettirdi. II. Süleymanşah, Erzrum'a kardeşi Tuğrulşah'ı tayin etti ve Saltuklu beyliği son buldu.
    Saltuklular zamanında Erzurum, iktisadi ve ticari açıdan oldukça gelişti. Erzurum büyük bir kervan yolu ağının üzerinde bulunuyordu. Bu açıdan Erzrum'da ekonomik hayat oldukça canlıydı. Bunun yanında geniş otlaklara sahip olması sebebiyle, bölgede hayvancılık da gelişmişti. Melik Gazi'nin yaptırdığı Kale Cami ve Tepsi Minare, Nasirüddin Muhammed'in 1179'da inşa ettirdiği Ulu Cami ve biri İzzettin Saltuk'a ait olmak üzere Üç Kümbetler Saltuklulardan kalan eserlerdir.

 DANİŞMENDLİLER
    1071-1178 yılları arasında Sivas, Tokat, Amasya, Kayseri ve Malatya civarında hüküm süren Türkmen hanedanıdır. Beyliğin kurucusu 1064 yılında Sultan Alp Arslan'ın hizmetine giren Danişmend Gazi'dir. Danişmend Gazi, Malazgirt Savaşı'ndan sonra Sivas'ı fethederek beyliğin temellerini atmıştır. Danişmend Gazi'nin asıl adı Taylu olup hocalık yaptığından dolayı "Danişmend" unvanını almıştır.
    Danişmend Gazi'nin ölümünden sonra yerine oğlu Gümüştegin Ahmet Gazi geçer. Türkiye ve Büyük Selçukluları arasındaki mücadeleden yararlanan Gümüştegin hakimiyet alanını genişletir. Bizans ve haçlılarla yapılan savaşlarda Selçukluların müttefiki olmuştur. Antakya prinkepsi Bohemund'u pusuya düşürüp esir almıştır. Gümüştegin daha sonra Bohemund'u 100 dinar fidye karşılığında serbest bırakmış ve Malatya'yı fethetmiştir.
    Gümüştegin öldükten sonra yerine oğlu Emir Gazi geçmiştir (1105). Emir Gazi başlangıçta Selçuklular'a tabi idi. Ancak I. Kılıç Arslan'ın ölümü üzerine başlayan taht kavgalarından yararlanarak hakimiyet alanını genişletmiştir. Damadı olan Mesud'un Türkiye Selçuklu tahtına oturmasını sağlamıştır. Böylece Danişmendliler önemli bir siyasi güç haline gelmişlerdir. Emir Gazi'nin ölümünün ardından Danişmendli tahtına büyük oğul Melik Muhammed geçti. Melik Muhammed tahta geçtikten sonra üç kardeşinden (Yağıbasan, Yağan ve Aynüddevle ) ikisi  Aynüddevle ve Yağan isyan ettiler.
    Bizans İmparatoru II. Ionannes Komnenos, Danişmendlilerin taht kavgalarından yararlanarak 1135 yılında Kastamonu ve Çankırı'yı işgal etti. Sultan Mesud ile ittifak yapan Muhammed, İşgal edilen yerleri geri kazandı ve isyan eden kardeşi Yağan'ı öldürdü. Aynüddevle ise Malatya'ya kaçtı. Kardeşi Aynüdevvle'nin üzerine yürüyerek Elbistan ve Ceyhan yörelerini aldı.
   Melik Muhammed 1142 yılında öldüğünde Zünnun, Yunus ve İbrahim adında üç oğlu vardı. Bunlardan Zünnun'u veliaht tayin etmişti. Ancak Sivas Meliki olan amcaları Yağıbasan, Melik Muhammed'in karısıyla evlenerek yönetime hakim oldu. Aynüddevle Elbistan ve Malatya'yı ele geçirdi. Böylece Danişmendliler Kayseri'de Zünnun, Sivas'taki Yağıbasan'la birlikte üçe ayrılmış oldu.
   Selçuklu Sultanı Mesud önce Yağıbasan'ın üzerine yürüyerek Sivas'ı işgal etti. 1144 yılında Aynüddevle üzerine yürüyen Sultan Mesud, Aynüddevle'yi kendisine tabi kıldı. 1152'de Aynüddevle'nin ölümü üzerine yerine geçen oğlu Zûlkarneyn ile Yağıbasan ittifak yaptı. Ancak çok geçmeden Sultan Mesud tarafından itaat altına alındılar. Yağıbasan 1164 yılında II. Kılıç Arslan'ın önünden kaçarken sığındığı Çankırı'da öldü. Amcası Yağıbasan'a tabi olan Zûlkarneyn de 1162'de öldü. II. Kılıç Arslan 1178 yılında Malatya'yı ele geçirerek bu beyliğe son verdi. Günümüzde Danişmend, Tanışman, Danışman ve Yağıbasan gibi köy adları hala yaşamaktadır.
Bizi instagram adresimizden takip edebilirsiniz. "@tarihinicinden4" takip etmeyi unutmayın!!!
TÜRK MİTOLOJİSİ I. KURT OKUMAK İÇİN TIKLAYIN http://bc.vc/YjCj0A6
TÜRK MİTOLOJİSİ II. GEYİK OKUMAK İÇİN TIKLAYIN http://bc.vc/GiSihqC
TÜRK MİTOLOJİSİ III AĞAÇ OKUMAK İÇİN TIKLAYIN http://bc.vc/L47FleY
TÜRK MİTOLOJİSİ IV. DEMİR OKUMAK İÇİN TIKLAYIN http://bc.vc/LY1YiBX 
YEDİ UYURLAR (ESHAB-I KEHF)LİNK → https://lnkload.com/2eYha