İlk kez 6. yy ortalarında Gök Türkler kendilerine Türk diyerek tarih sahnesine çıktı. 552 yılında bağımsızlığını ilan ederek resmen kurulan devlet kısa zamanda büyüdü. En büyük düşmanları olan Moğol Juan-juanları tarihten sildiler. Kazandığı bu büyük zaferden sonra Bumin, İl kağan ünvanı aldı ve devlet resmen kurulmuş oldu. Gök Türk (Kök Türk) kağanlığı Doğu ve Batı olarak 2 kağanlıkla başlar. Bu kağanlıklar, Ötüken’i kendilerine merkez alarak, doğuda Çin’den batıda Sasani İmparatorluğu’na kadar bütün Orta Asya’ya egemen oldular.582’de Doğu ve Batı kağanlıkların arasındaki bağ koptu. Ardından ilk olarak Batı kağanlığı, 630’da da Doğu Gök Türkleri Çin egemenliğine girdi.
Çin esaretine karşı başlayan ayaklanmalar Kutluğ kağan kağan tarafından başarıya ulaştı. 682 yılında kurulan ikinci Gök Türk devleti kısa zamanda eski gücüne kavuştu. Ancak bu uzun sürmedi Bilge kağan ve kardeşi Kültigin’in ölümünden sonra Gök Türkler yeniden karışıklık içine düştüler ve Uygurlar, Karluklar ve Basmıllar Gök Türk kağanlığına son verdiler.
Yağız Yir (Kara toprak) Orhon yazıtlarında daima Kök Tengri ile beraber yazılmıştı. Bereket tanrıçası olarak kabul edilmişti. Iduk Yir Sub’lar üretkenliğe yardımcı ruhlar olarak kabul edilmişti.
Orhon yazıtlarında Bilge Kağan’ın annesine benzediği söylenen Umay ise, doğum ve bebeklerin sağlığıyla ilgilenen tanrıça olarak kabul görmüştü. Umay’ın görevi doğurganlığı sağlamaktı. Bütün bu tanrıça ve ruhlar tek bir güç olarak kabul edilen Kök Tengri için vardı ve ona yardım ediyordu.
Gök Türk toplumunda, kağanın çevresinde toplanmış olan yabgu, şad, çor, ilkin, ilteber gibi görevliler vardı. Bu kişiler ancak kağanın ailesi, küçük kardeşi ve oğulları arasından seçilirdi. Göçebe bir hayat süren Gök Türkler koyun ve at yetiştirerek, avcılık yaparak geçimlerini sağlardı.
ÖNEMLİ TARİHLER
552 Gök Türk Kağanlığı'nın kurulması
560 Kırgızlar'ın Kök Türkler'e bağlanması
576 İstemi Kağan'ın ölümü
582 Gök Türklerin bölünmesi
630 Doğu Gök Türklerinin Çin egemenliğine girmesi
682 Kutlug Kağan önderliğinde Gök Türklerin bağımsız olmaları
691 Kapağan Kağan dönemi
716 Bilge Kağan dönemi
725 Tonyukuk'un ölümü
744 Uygur, Karluk ve Basmılların Gök Türk Kağanlığı'na son vermesi
Bizi instagram adresimizden takip edebilirsiniz. "@tarihinicinden4" takip etmeyi unutmayın!!!
